Küresel mali krizin aktif olarak başlamasından bu yana bir yıl geçti. Azerbaycan bankacılık sistemi bu krizde hangi sonuçlara ulaştı ve ne gibi tecrübeler edindi? Cari yılda Azerbaycan bankacılık sistemi kendini kanıtladı.

Bankaların büyük .oğunluğu k.rlılığını sürdürüyor. Sermaye artırımı gücüne ve yüksek likidite oranlarına da sahipler. Buna rağmen, kriz bankalara ve tüm ticari kurumlara kolay para kazanmanın sürekliliğinin ve istikrarlı artışının imkansız olduğunu hatırlattı. Büyüme dönemlerini mutlaka düşüş dönemleri izleyecektir. Bu yüzden bankalar faaliyetlerini, menfaat ve kar peşinde koşmakla banka faaliyetine uygun riskler arasında dengenin sağlanabileceği şekilde kurmalılar. Bu tür yaklaşım düşüş dönemlerinde olduğu gibi büyüme dönemlerinde de korunmalı. Kriz banka sisteminin genelinde ve ticari bankaların faaliyetlerinde ne gibi değişiklik ve yeniliklerin getirilmesini gerektirdi?

Kriz herkese doğru bankacılığın temel prensiplerini hatırlattı:

1) Dış kaynaklar ve yerleştirilmiş aktifler arasındaki vade uyuşmazlığı izlenmelidir;

2) Satış hacmine ve faiz karşılama gücü hassaslık tahlili gibi analitik aletleri uygulayarak kredi portföylerinin daha kesin tahlilini ger.ekleştirmek ve gayri menkul teminatına körü körüne güvenmemek gerekir;

3) Yerel vadeli mevduatların cezp edilmesinin daha verimli ve yenilikçi organizasyonu sayesinde kaynakları çeşitlendirmek gerekir. Bunların yanı sıra, bankalar stratejik planlamaya diğer ticari kurumlar gibi, hatta onlardan daha ciddi yaklaşmalı. Kendi stratejilerini PEST analizi ve “Porter’in 5 gücü” gibi aletleri kullanarak; makroekonominin tamamını, banka endüstrisinin durum ve dinamiğini, banka kaynaklarını ve imkanlarını göz önüne alarak kurmalıdırlar.

Dünya mali krizinin devam ettiği dönemde milli banka sistemine olan müşteri güveni açısından ticari bankaların davranışını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Ben genel olarak ticari bankaların davranışını olumlu değerlendiriyorum. Doğaldır ki bazı bankalar kredi vermede daha temkinli davranmaya, gü.lerini daha çok yerel vadeli mevduata yöneltmeye başladılar. Ben, hiçbir Azerbaycan bankasının ödeme talimatına uymadığını veya müşterinin talebi üzerine onun parasını vermediğini duymadım.

Krizle ilgili olarak ekonomide gelişim temposu oldukça zayıfladı. Kalkınma hızını yüksek tutmanın yollarından biri de ülkede toplam tüketimi artırmak. Toplu tüketimi destekleme sürecinde bankaların görevleri nedir?

Evet, ekonomik kalkınma hızı tabii ki zayıfladı. Ama krizin aktif evresi cari senenin büyük kısmını sarmasına rağmen, Azerbaycan ekonomisi bu senenin başından itibaren %5-6 büyümüştür. Unutmamalıyız ki, dünyanın birçok ülkesinin ekonomisi 2009 senesinin dokuz ayı i.in ya negatif artış, ya da çok az artış göstermiştir. Buna rağmen, size katılarak söylemeliyim ki, ekonominin çeşitlenmesini gerçekleştirmek ve ekonomimizin hammadde ürünlerinin fiyatlarına bağımlılığını düşürmek için, ilk olarak petrol dışı sektörlerden başlayarak ürün ve hizmet üretimini artırmak gerekiyor. Her bir ülkede ekonomiyi harekete geçiren banka sisteminin desteği olmadan yukarıda söylediğimiz maksatlarımıza ulaşmamız kolay olmayacak. Aynı zamanda, benim kesin kanaatime göre, ekonominin kalkınmasında ülkemizin banka sektörünün en büyük hizmeti, bankalar tarafından bir sonraki kredi verme dönemi için önceden düzgün ve stratejik mantıkla hazırlanmış, verimli yönetilen ticaretlerin daha ciddi ve düzgün seçimi olurdu. Genişleme, yeni teknolojilerin uygulanması ve gelişim için verimli ve düzgün kurulan faaliyetlerin büyük kredilere daha rahat ulaşma imkanları sunulması ile olmalı. Verimsiz veya verimliliği az olan faaliyetlerin desteklenmesi için bankalar tarafından varlık ayrılması ekonominin geneline zarar veriyor. Bu yüzden bu konuda bizim bankaların rolü karlı ve stratejik faaliyet projeleri için düşünülen kredi ayırmada verimli politikalar uygulamak. Tabii ki, bankalar büyüyerek, kendi ticari faaliyetlerini iyileştirerek, verimlilik göstergelerini artırarak, risklerini daha iyi yöneterek daha ucuz ve uzun dönemli aktiflerin ve dış kaynakların cezp edilmesini umut edebilirler. Bu durum onlara, kendi marjlarını aynı tutma ve müesseselere daha ucuz kredi teklifleri sunma imkanı verecektir. Bu da ticari mal ve hizmetlerin maliyet fiyatını olumlu etkileyecektir. Böylece söz konusu firmalar diğer üreticilerin ithal mal ve hizmetleri karşısında daha rekabetçi duruma geçeceklerdir.

Bu sefer dünya mali krizine türev ürünler segmenti neden oldu. Azerbaycan’da bu segment daha gelişmemiş ama ilerde gelişeceğine şüphe yok. Sizin düşüncenize göre, Azerbaycan’da, hem ülke ekonomisinin fayda elde etmesi hem de kendisini türev ürünlerin ürettiği risklere karşı sigortalaması adına bu segmentin gelişimine nasıl bir stratejik yaklaşım uygulanmalı?

Yeni mali enstrümanlarla aynı zamanda, bu yönde yapılanmış ürünlerin piyasaya sunulmasının ekonomiye fayda sağlayacağına inanıyorum. Karmaşık finansal enstrümanların bu krizin başlamasına sebep olmasının başlıca nedenlerinden biri, hazırlanmış ürünlerin gereğinden fazla karmaşıklığı ve şeffaf olmamasıydı. Hatta birçok durumda bu ürünleri hazırlayan insanlar bile o ürünlerin ger.ek değerlerini ve onlarla ilgili riskleri tam olarak değerlendiremiyordu. Bu yüzden, mali pazarın bu segmentinin gelişimi, zamanın olumlu ve olumsuz deneyimleri dikkate alınarak ve uygun sonu.lara ulaşarak olabilir.